Οι μικροί και ταπεινοί

Αυτό που κάνει μια ταινία, ταινιάρα πιστέυω, ειναι το να σε καθηλώνει ήδη απο τα πρώτα λεπτά, να σε κανει να μην μπορείς να παρεις τα μάτια σου απ' την οθόνη, να νιώθεις τοσο υπέροχα που να προσπαθεις να επεξεργαστεις το τι σου συμβαίνει και ταυτόχρονα, να αγωνιάς για την εξέλιξη της ιστορίας.
Αυτο έπαθα με την τελευταία ταινία του Aki Kaurismaki  Le Havre.  Ταινια-διαμάντι απλοτητας, σαφήνειας και συνιασθηματικής ευθυβολίας. Τονίζω το συναισθηματικής χωρίς να υποτιμώ και το διανοητικό εκτόπισμά της(με την έννοια του προβληματισμού). 'Ισα-ίσα, που η συγκίνηση, το ενδιαφέρον που σου ξυπνά, η αγωνία- μέσα απο δύο καλομελετημενα γυρίσματα του σεναρίου- και εν τέλει η ανεξήγητη ευφορία που σε κατακλύζει, σε βάζει σε πολλές σκεψεις  για το αν τελικά μπορεί να υπάρξει και μία διαφορετική Ευρώπη του ενιαίου νομίσματος, των μύριων προβληματων με σημαντικότερο της λαθρομετανάστευσης. Ανθρώπων όχι ευημερούντων, αλλά πεινασμένων, φοβισμένων, διωκόμενων.
      Ο Μαρσέλ( εξοχος, αν και διεκρινα μια αναντιστοιχία μεταξύ αυτων που βιώνει και της ψυχικής του ηρεμίας, ο Andre Wilms) ένας αξιοπρεπής λούστρος, συνεργαζόμενος με εναν νεαρό Κινέζο, και με καλλιτεχνικό παρελθόν, ζεί φτωχικά μαζί με τη σύζυγό του Αρλετί ( η μάλλον κατατονική Kati Outinen) καπου στη Χαβρη της Νορμανδίας. Κι ενω τα βγάζει πέρα πολυ δύσκολα, τολμά να πράξει αυτό που συνήθως (δεν) πράττουν οι λεφτάδες: να βοηθήσει εναν ανήλικο μετανάστη απ΄την Αφρική τον Ιντρίσα (αφοπλιστικός ο Blondin Miguel) να φτάσει στο Λονδίνο οπου ήδη βρίσκεται η μητέρα του.Και τοτε στη μικρή γειτονιά του Μαρσέλ συντελείται ενα μικρό θαύμα: δημιουργειται ενα αόρρατο δίκτυο συνδρομής-υλικής και ψυχολογικής- του μικρου Ιντρίσα,απο όλους σχεδόν τους κατοικους της.
Το εκπληκτικο με την ταινία του Kaurismaki  είναι ο τροπος που παρουσιάζει την "επιχείρηση Ιντρίσα": ήρεμα, χωρις υστερίες και πανικό , αλλά αθόρυβα και αποτελεσματικά,μια "βελούδινη" διασωση λαμβάνει χώρα, κρυφά εννοείται απ΄τις Αρχές, οι οποίες δείχνουν ψύχραιμες στο χειρισμό της υπόθεσης αν και βιάζονται να την κλείσουν για τους δικούς τους λογους,λογους πολιτικής σκοπιμότητας. Ολοκληρη την ταινία διατρέχει το χιούμορ η ΑΝΘΡΩΠΙΑ και μια τρυφερή υπινικτική σχέση με την Τέχνη και την Επιστήμη ( το επιθετο του ζεύγους Μαρσέλ-Αρλετί ειναι Μαρξ, το επιθετο του Επιθεωρητή της Αστυνομίας ειναι Μονέ, το πιστο σκυλί του ζεύγους ονομάζεται Λάϊκα, όταν η Αρλετι εισάγεται στο νοσοκομείο, οι φίλες της, της διαβάζουν απ΄τα Διηγήματα του Φραντς Κάφκα). Αν το καλοσκεφτούμε, ολα αποτελούν έμμεσες αναφορές σε στοιχεία της Ευρωπαϊκης πολιτισμικής κληρονομιάς...
         Ο Kaurismaki  παρουσιάζει με άκρως πετυχημενο  τρόπο μία θεμελειώδη  αξία για το ανθρώπινο είδος: την αλληλεγγύη.Αλληλεγγύη που επιδεικνύουν άνθρωποι του καθημερινού μεροκάματου και πενιχρού εισοδήματος, προς ανθρώπους που βρίσκονται  σε δεινότερη θέση απ΄τους ίδιους. Οχι, δεν πιστευω οτι υφέρπει το ξόρκι "και μη χειρότερα", αν και δεν μπορεις ν'αποκλείσεις και μια τετοια σκεψη. Ο Μαρσέλ, εντελως φυσικά και χωρις δεύτερες σκέψεις, ξερει ακριβως τι να κανει οταν ανακύπτει το προβλημα,θα βοηθησει τον μικρό μεταναστη να φτάσει στη μητέρα του. Κι αυοτ ίσως είναι που του βάζει ένα νοητο φωτοστέφανο στο κεφάλι- Ο Μαρσελ παρακάμπτει γραφειοκρατία, καθυστερήσεις, αναβολές, ελέγχους και προκαλεί τη σκέψη ότι τα πραγματα ίσως μπορουν να συμβαινουν τοσο αβίαστα, και ήρεμα, σα να ρίχνεις νερο στο πρόσωπό σου. Ισως αυτη η πραξη του,της ανιδιοτελούς βοήθειας με κίνδυνο να χασει τη "βολή" του, να ειχε τοση βαρύτητα ώστε να έκανε την αμυγδαλιά στη στέγη του σπιτιου του, ν'ανθισει ξανά. 'Η ν'ανατρέψει μια άσχημη πορεία, κόντρα σε όλες τις προβλέψεις.
    Προσέξτε ιδιαίτερα την μαυροντυμμένη, βλοσυρή φιγούρα του κυρίου επιθεωρητή ( ο Jean Pierre Darrousin) , πως "σκιάζει" την ηλιολουστη, φτωχική γειτονιά της "ομάδας διάσωσης". Ανατριχιαστικά ανάλογη με τη σκιά των Κορακιών του ΔΝΤ πάνω απ΄την ηλιολουστη χώρα μας...
         Τελικά μπορει να γινονται και θαύματα- αρκει να έχεις τη μεγαλοθυμία και το θάρρος να τα προξενήσεις.

Φράνσις