Γυναίκες πίσω από τις κάμερες

Πολύς λόγος έγινε για την απουσία των γυναικών σκηνοθετών από τις Κάννες. Καμία ταινία που είναι υποψήφια για Χρυσό Φοίνικα δεν έχει γυριστεί από γυναίκα, ενώ στην ιστορία του Φεστιβάλ, μόλις μία γυναίκα (η Τζέιν Κάμπιον για τα μαθήματα πιάνου) έχει κερδίσει το μεγάλο βραβείο. Οι διοργανωτές δηλώνουν ότι αυτό αντικατοπτρίζει απλά την συνολική απουσία των γυναικών από τον κόσμο των σκηνοθετών. Και έχουν δίκιο.

Από την άλλη, βέβαια, στόχος ενός Φεστιβάλ είναι να ψάχνει, να αναζητά και να ανακαλύπτει, να προτείνει όλες τις φωνές. Αν οι γυναίκες σκηνοθέτιδες δεν είναι κυρίαρχη φωνή στο παγκόσμιο σινεμά, μήπως το να τις προτείνει ένα Φεστιβάλ του βεληνεκούς των Καννών θα τις έφερνε στο προσκήνιο;

Το Κέντρο Μελέτης των Γυναικών στον Κινηματογράφο και την Τηλεόραση του Πανεπιστιμίου του Σαν Ντιέγκο, βρήκε σε έρευνά του ότι το 2011 μόλις το 5% των σκηνοθετών ήταν γυναίκες. Πρόκειται για πτώση δύο ποσοστιαίων μονάδων σε σχέση με το 2010 και είναι το μισό ποσοστό από τις γυναίκες σκηνοθέτιδες που εργάζονταν το 1998.

Η ίδια έρευνα δείχνει ότι το ποσοστό των γυναικών σεναριογράφων και παραγωγών έχει αυξηθεί ελαφρά, ενώ οι αριθμοί των γυναικών που εργάζονται στην φωτογραφία και το μοντάζ (ο δεύτερος είναι ένας χώρος όπου πολλές γυναίκες έβρισκαν παραδοσιακά δημιουργική διέξοδο) παραμένουν οι ίδιοι.

Παρά το ότι είναι λίγες, εμείς επιλέγουμε 20 γυναίκες σκηνοθέτιδες, ρίχνοντας μια ματιά στο έργο τους.

1. Μαρζάν Σατραπί

Κομίστρια, συγγραφέας και εσχάτως σκηνοθέτις, η Μαρζάν Σατραπί είναι ένα πολυτάλαντο πλάσμα. Μαζί με τον Βενσάν Παρονό συνσκηνοθέτισαν τα Persepolis και Κοτόπουλο με Δαμάσκηνα, ενώ συμμετέχει στις σπονδυλωτές ταινίες The Prophet και Tales from the Hanging Head.

2. Άντρεα Άρνολντ

Αποτελεί μία από τις σημαντικότερες σκηνοθέτιδες του σύγχρονου σινεμά. Η Βρετανίδα Άντρεα Άρνολντ γύρισε την πρώτη της μεγάλου μήκους ταινία Red Road το 2006, προσελκύοντας τα βλέμματα. Το Fish Tank απέσπασε εξαιρετικές κριτικές, ενώ η δική της εκδοχή για τα ανεμοδαρμένα ύψη ήταν βρώμικη και ρεαλιστική.

3. Κάθριν Μπίγκελοου

Ήταν η πρώτη γυναίκα σκηνοθέτις που απέσπασε βραβείο Όσκαρ. H πρώην κυρία Τζέιμς Κάμερον δεν έμεινε στη σκιά του συζύγου της. Αντίθετα ξεχώρισε, τόσο με το Strange Days το 1995, όσο και με το The Hurt Locker το 2008. Τώρα ετοιμάζει ταινία για τον Μπιν Λάντεν με τίτλο Zero Dark Thirty.

4. Τζούλι Τέιμορ

Οι εικόνες στις ταινίες της Τζούλι Τέιμορ είναι εξαιρετικής ομορφιάς. Η σκηνοθέτης γεννήθηκε στη Μασσαχουσέτη και είναι υπεύθυνη για ταινίες όπως η Frida, το μιούζικαλ με τα τραγούδια των Μπιτλς Across the Universe (2007) και πιο πρόσφατα το Tempest με τη Χέλεν Μίρεν.

5. Σοφία Κόπολα

Στο Αυτόχειρες Παρθένοι αποκάλυψε ότι το κληρονόμησε το ταλέντο του μπαμπά της, Φράνσις Φορντ Κόπολα. Η μεγάλη επιτυχία ήρθε με το εξαιρετικό Χαμένοι στη Μετάφραση. Ακολούθησε η μάλλον αδιάφορη Μαρία Αντουανέτα, ενώ επανήλθε δριμύτερη με το Somewhere. Η επόμενη ταινία της έχει τίτλο The Bling Ring και αποτελεί πραγματική ιστορία για μια παρέα νεαρών που χρησιμοποιεί το Διαδίκτυο για να ανακαλύψει τα σπίτια διασημοτήτων. Για πρωταγωνίστριες επιλέγει πάλι την Κίρστεν Ντανστ και την Έμμα Γουότσον.

6. Τζέιν Κάμπιον

H Τζέιν Κάμπιον γεννήθηκε στη Νέα Ζηλανδία. Κατάφερε να κατακτήσει το παγκόσμιο κινηματογραφικό στερέωμα με τα Μαθήματα Πιάνου. Έγινε η πρώτη γυναίκα σκηνοθέτις που κέρδισε Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες. Τη μεγάλη της επιτυχία ακολούθησαν το μάλλον αδιάφορο Πορτραίτο μιας Κυρίας, το προκλητικό In the Cut και το ενδιαφέρον Bright Star.

7. Νόρα Έφρον

Γνωστή για τις ρομαντικές της κομεντί, η Νόρα Έφρον έχει υπογράψει μεγάλες επιτυχίες. Ως σεναριογράφος είναι υπεύθυνη για το Όταν ο Χάρι γνώρισε τη Σάλι, ενώ σκηνοθέτησε το Άγρυπνος στο Σιάτλ, το Έχετε Μήνυμα στον Υπολογιστή σας και το Τζούλι και Τζούλια, ανάμεσα σε άλλα.

8. Ανίες Βάρντα

Είναι μία από τις σημαντικότερες γυναίκες σκηνοθέτιδες. Η Βαρντά σπούδασε στη Σορβόννη και στο Λούβρο και για χρόνια ήταν η επίσημη φωτογράφος του Εθνικού Λαϊκού Θεάτρου στη Γαλλία. Το 1961 γυρίζει την ταινία Κλεό 5-7, η οποία την έκανε γνωστή σε παγκόσμιο επίπεδο. Η Βάρντα έχει εκφράσει τη γαλλική Νουβέλ Βαγκ και έχει γυρίσει σπουδαία ντοκιμαντέρ και ταινίες μυθοπλασίας. Ανάμεσα τους τα Δυο ώρες στη ζωή μιας γυναίκας, L’une chante, l’autre pas ή το Δίχως στέγη, δίχως νόμο. Το 2008 γυρίζει την αυτοβιογραφική ταινία Οι παραλίες της ζωής μου.

9. Λόνε Σέρφιγκ

Η Λόνε Σέρφιγκ γύρισε αρκετές ταινίες στη Δανία πριν περάσει στις αγγλόφωνες παραγωγές. Το Ο Γουίλμπουρ θέλει να πεθάνει εντυπωσίασε, ενώ το Μια Κάποια Εκπαίδευση απέσπασε εξαιρετικές κριτικές και βραβεία. Το Μία Ημέρα είναι μια κάπως πιο συμβατική ταινία, παρ’ όλα αυτά η Σέρφινγκ παραμένει εξαιρετική στο να κινηματογραφεί απλές, ανθρώπινες ιστορίες.

10. Σαμ Τέιλορ Γουντ

Η σύντροφος του Άαρον Τζόνσον (και αρκετά χρόνια μεγαλύτερή του) είναι υπεύθυνη για το πολύ ενδιαφέρον Nowhere Boy. Από τότε περιμένουμε την επόμενη ταινία της.

11. Λίσα Τσολοντένκο

Πριν από την ταινία Τα Παιδιά είναι Εντάξει που την εκτόξευσαν στο παγκόσμιο κινηματογραφικό στερέωμα, η Λίσα Τσολοντένκο είχε διακριθεί για το High Art, το οποίο είχε προβληθεί στο Δεκαπενθήμερο των Σκηνοθετών στις Κάννες. Στο ίδιο τμήμα προβλήθηκε και η επόμενη ταινία της Laurel Canyon με τη Φράνσις ΜακΝτόρμαντ.

12. Λιν Ράμσεϊ

Το σινεμά της Λιν Ράμσεϊ το διακρίνει το θάρρος. Η σκηνοθέτης εντυπωσίασε με το Morvern Callar, καθώς και με το Πρέπει Να Μιλήσουμε για τον Κέβιν, ταινία που απέσπασε σειρά βραβείων, κυρίως για την ερμηνεία της Τίλντα Σουίντον. Το επόμενο πρότζεκτ της θα είναι μάλλον το Jane Got A Gun με τη Νάταλι Πόρτμαν. Σε αυτό η Πόρτμαν θα ερμηνεύσει μια γυναίκα που όταν ο σύζυγός της επιστρέφει πληγωμένος σπίτι, θα κληθεί να ζητήσει βοήθεια από έναν πρώην εραστή για να υπερασπιστεί τη φάρμα της και τα παιδιά της από τη συμμορία του συζύγου της.

13. Ντέμπρα Γκράνικ

Μόλις δύο ταινίες μεγάλου μήκους έχει σκηνοθετήσει η Ντέμπρα Γκράνικ και ήδη θεωρείται ιδιαίτερα ανερχόμενη και ικανή να αποσπάσει δυνατές ερμηνείες από τις πρωταγωνίστριές της. Ο λόγος για τα Down to the Bone με τη Βέρα Φαρμίγκα που κέρδισε βραβείο σκηνοθεσίας στο Σάντανς και το Winter’s Bone που εκτόξευσε την καριέρα της Τζένιφερ Λόρενς.

14. Λουκρέτσια Μαρτέλ

Σημαντική εκπρόσωπος του σινεμά της Αργεντινής, η Λουκρέτσια Μαρέλ έχει εντυπωσιάσει με τις ταινίες της The Swamp (2001), The Holy Girl (2004) και The Headless Woman (2008).

15. Σουζάν Μπίερ

Η ταινία της Ίσως, Αύριο κέρδισε Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας. Η Δανή σκηνοθέτης Σουζάν Μπίερ είχε προλάβει ήδη να εντυπωσιάσει με τα Brothers, Μετά τον Γάμο και Ουκ Επιθυμήσεις την Γυναίκα του Πλησίον σου. Η επόμενη ταινία της Love is All You Need έχει πρωταγωνιστή τον Πιρς Μπρόσναν, ενώ ετοιμάζει ήδη και το Serena που εκτυλίσσεται στη Βόρεια Καρολίνα της οικονομικής ύφεσης της δεκαετίας του 1930. Στην ταινία πρωταγωνιστούν οι Τζένιφερ Λόρενς, Μπράντλεϊ Κούπερ και Ρις Ίφανς.

16. Γκίλιαν Άρμστρονγκ   

Αν και έχει αρκετά χρόνια να κάνει καλή ταινία, η Αυστραλή Γκίλιαν Άρμστρονγκ ήταν μία από τις σημαντικότερες γυναίκες σκηνοθέτιδες και οι ταινίες της σημείωναν μεγάλη επιτυχία. Είναι γνωστή για τις ταινίες Μικρές Κυρίες (1994), Όσκαρ και Λουσίντα (1997), Σάρλοτ Γκρέι (2001). Αυτή τη στιγμή γυρίζει την ταινία The Great με πρωταγωνίστρια την Ανέτ Μπένινγκ.

17. Ανιέσκα Χόλαντ

Η Ανιέσκα Χόλαντ γεννήθηκε στη Βαρσοβία. Η φιλμογραφία της περιλαμβάνει πολυβραβευμένες ταινίες. Έχει σκηνοθετήσει τα Europa, Europa (1990), Μυστικός Κήπος (1993), Καταραμένη Σχέση (1996), Το Τρίτο Θαύμα (1999). Αυτή τη στιγμή σκηνοθετεί μια ταινία με τίτλο The American Heart.

18. Λένι Ρίφενσταλ

Με τον Θρίαµβο της θέλησης (1934) και το Ολύµπια (1938), η Λένι Ρίφενσταλ θα γινόταν μισητή, καθώς θα υμνούσε την αισθητική του ναζισμού. Ταυτόχρονα, όμως, θα έµενε στην ιστορία της 7ης Τέχνης ως κορυφαία δηµιουργός.

19. Μιράντα Τζουλάι

Η Μιράντα Τζουλάι είναι ένα πλάσμα ταλαντούχο. Καλλιτέχνις, συγγραφέας, σκηνοθέτης, είναι υπεύθυνη για το Εγώ Εσύ και Όλοι οι Γνωστοί. Δυστυχώς, το πρόσφατο The Future δεν απέσπασε και τόσο καλές κριτικές.

20. Αθηνά Ραχήλ Τσαγγάρη

Αλλά και στην Ελλάδα οι γυναίκες δημιουργοί ξεχωρίζουν. Η  Κατερίνα Ευαγγελάκου –και πρόεδρος της ΕΑΚ πλέον-, η Πένυ Παναγιωτοπούλου (Δύσκολοι αποχαιρετισμοί: Ο μπαμπάς μου), η Στέλλα Θεοδωράκη (Παρά λίγο, παρά πόντο, παρά τρίχα). Και φυσικά η Αθηνά Ραχήλ Τσαγγάρη της οποίας το Attenberg γύρισε τα Φεστιβάλ και απέσπασε πλήθος βραβείων και θετικών σχολίων. Η σκηνοθέτις της ταινίας Η Διαρκής Αναχώρηση της Πέτρα Γκόινγκ ετοιμάζει τώρα τη νέα της ταινία: το Duncharon είναι μια ταινία επιστημονικής φαντασίας, της οποίας το σχέδιο βραβεύτηκε μάλιστα στο CineMart του Ρότερνταμ.

Τάιλερ Ντέρντεν