Η ρωγμή στο ταβάνι

Δεν κομίζω γλαύκας στας Αθήνας- έχει ήδη γράψει η Τάιλερ ένα περιεκτικότατο και ευθυβόλο, όπως πάντα άλλωστε, κείμενο για την ταινία του Λούκα Γκουαντανίνο Io Sono L' Amore το οποίο σας συνιστώ να διαβάσετε.
Θα ήθελα όμως να κάνω κάποιες επισημάνσεις. Οχι, δεν τη θεωρώ υπερεκτιμημένη ταινία, τη θεωρώ μιά πάρα πολύ καλή ταινία, μία άκρως επικίνδυνη για τις αισθησεις και τον καταπιεσμένο μας εαυτό, ταινία.

Η 'Εμμα( τυχαία άραγε η ΘΕΑ Tilda Swinton έχει το όνομα της μοιχού αυτόχειρος ηρωϊδας του Φλωμπέρ;) , η γλυκύτατη και καθόλου ψηλομύτα παρά τα λεφτά που σέρνει πίσω της, κόρη της Ελιζαμπέτα(Alba Pohrwacher) , ακόμη κι ο φαινομενικά κυρίαρχος του κοινωνικού παιχνιδιού και ψύχραιμος Εντουάρντο(πολύ καλός ο Flavio Parenti), ο μεγάλος γιός της οικογένειας, έχουν κάτι κοινό και δεν εννοώ τη συγγένεια εξ αίματος μόνο. Ειναι και οι τρείς, όντα που ποθούν ν'αγαπηθούν γιαυτό που πραγματικά είναι,καλύπτοντάς την ανάγκη τους αυτή πίσω από άφθαστη πολυτέλεια, κομψότητα ,αστική άνεση και ασφάλεια που παρέχει το άφθονο χρήμα και η δύναμη των Ρέκι. Των πανίσχυρων εργοστασιαρχών, οι οποίοι- όπως επαίρεται ο πατριάρχης και ιδρυτής της επιχείρησης-στήριξαν αδιαλλείπτως το ιταλικό κράτος, με τη συνεχή λειτουργία της επιχείρησης υπό οποιεσδήποτε συνθήκες... Ακόμη και συνεργαζόμενοι με το φασιστικό καθεστώς, όπως αφήνει κυνικά να εννοηθεί, ο μικρότερος γιός των Ρέκι, Τζιανλούκο.
Παράγοντες του τόπου λοιπόν οι Ρέκι, με όλη τη σημασία της λέξης. Ο Γκουαντανίνο, μας προσφέρει μία Βισκοντικής απόχρωσης εικονα της σύγχρονης μεγαλοαστικής τάξης, μοδάτης, πλούσιας, με όλα όσα την κάνουν αντικείμενο φθόνου και θαυμασμού απ΄τους άλλους. Η καθοδήγηση των ηθοποιών είναι πσιτευω υποδειγματική, στο να δείξουν αυτη την δεδομένη απόλαυση του πλούτου, σα να είναι κατι φυσικο και αναμενόμενο γι αυτούς. Γνώση της εθιμοτυπίας, σεβασμός στην παράδοση που εκπροσωπούν οι γηραιότεροι(με εμφανή ή κρυφή αγωνία να τους διαδεχτούν) κατανομή των ρόλων κατά φύλο, σ' ό,τι αφορά τη λήψη των αποφάσεων για το μέλλον της "αυτοκρατορίας". Στην ταινία, βλέπουμε πως οι άντρες της οικογένειας, διοικούν, και οι καλοβαλμένες, κομψότατες γυναικες τους, διοργανώνουν δειπνα, ανταλλάσουν επισκέψεις και καλοσωρίζουν τα νέα μέλη στην οικογένεια, μαθαίνοντάς τους τους άγραφους κώδικες του να εισαι ένας/μία Ρέκι. Η σκηνη όπου η πεθερά της
Εμμα(εξαιρετικο αρχέτυπο μεγαλοαστής η Marisa Berenson), η 'Εμμα και η μέλλουσα σύζυγος του Εντουάρντο, γευματίζουν μαζί σε πολυτελέστατο εστιατόρειο, στην ουσία ένα μυητικό γεύμα για να εξετάσουν οι "παλιές καραβάνες" την καινούργια, ειναι χαρακτηριστική.
Και ξαφνικά, ένα παγωμένο χειμωνιάτικο βράδυ, όπου η οικογένεια σ'αλλο ένα δείπνο της, θαυμάζει αυτάρεσκα την ευμάρειά της, φτάνει ένας νεαρός με ωραίο κορμι και καλοσυνάτα μάτια στη βίλα, ο Αντόνιο, σεφ στο επάγγελμα, και κολλητός του Εντουάρντο(ο Edoardo Gabriellini στο ρολο του Αντόνιο, ειναι οχι μονο πειστικότατος, αλλα και πολυ ωραίο παιδί).
Ο Γκουαντανίνο δεν παρουσιαζει τον Αντόνιο σαν τυφώνα που σαρώνει τα πάντα στη βίλα. Ειναι ένας σεμνός, χαμηλών τόνων γοητευτικός σεφ, που απλώς έφερε μια χεροποίητη τούρτα στο φίλο του.
Αυτό που με ξετρέλανε σ'αυτή την ταινία, είναι η μεθοδος που ακολουθεί ο Γκουαντανινο, σ' ό,τι αφορά τη γνωριμία Εμμας- Αντόνιο. Η γνωστή αλάνθαστη μεθοδος της αρχικά αδιάφορης, τυπικής επαφής, μονο φαινομενικά όμως, γιατι στην ουσία, οι "πρωταγωνιστές" του δράματος εχουν ήδη αλληλοαναγνωριστεί ψυχικά.
Ο Γκουαντανίνο παίζει έξοχα με τις λεπτομέρειες. Λεπτομερειες στα βλέμματα, τα χρώμματα, τις σιωπές. Η 'Εμμα ιδωμένη από ψηλά, στο σπίτι, περπατά πάνω στο διαδρομο πηγαινοντας προς την είσοδο για να χαιρετίσει το φίλο του γιού της, και φάινεται σα να πατά σε δάπεδο από χώμα, γή. Πατριδα ίσως, σαν αυτη που εγκατέλειψε στα 20 της χρόνια, ακολουθώντας το σύζυγό της Τανκρέντι Ρέκι( ο Pipo Delbono τυπικός εργοστασιάρχης, σοβαρός, μετρημένα τρυφερός και με αγωνία για το τι επιτλεους θ΄αποφασίσει ο γέρος Ρέκι για τη διαδοχή στη διεύθυνση της επιχείρησης). Ο υπέροχες ερωτικες σκηνές μεταξύ Εμμα- Αντόνιο, ιδίως αυτή στην εξοχή του Σαν Ρέμο, όπου η φύση φαινεται να εναρμονίζεται με την παθιασμένη ένωσή τους, ή το αντίστροφο. Το γεματο πόθο βλέμμα του Αντόνιο ,και το νευρικο χτύπημα στο ξύλο του χεριού του. Το ζουμάρισμα της κάμερας στο γυμνο του σβέρκο, στο βλεμμα του, γεμάτο αφοσίωση σ'αυτο που κάνει, ενω ετοιμάζει τα φαγητά στην κουζίνα. Κι ακομη η σκηνή όπου η Εμμα περπατώντας στο Σαν Ρέμο, βλέπει τους τρούλους μιας εκκλησιας, που της θυμίζουν έντονα Ρωσία, και ταυτοχρονα βλέπει τον Αντόνιο, τον άνθρωπο που ηδη την εχει ξετρελανει με δυο συνταγές του,να περνάει απο μπροστά. Σαν η γνωριμία τους να είναι το εισιτήριο της Εμμα στην ξεχασμενη ταυτότητά της.
Η μουσική του John Adams αντανακλά τη φινέτσα, αστικη αρχοντιά και δύναμη των Ρέκι. Κοστουμια απο την Jill Sander και τον οικο Fendi παρακαλώ. Και το απαραίτητο συστατικό του παράνομου παθους, ειναι μια τραγωδία, συνεπεια της σχεδόν αποκάλυψης, της μοιχείας της Εμμα. Μην περιμένετε ουρλιαχτά κι εκτος ελέγχου σκηνές πόνου. 'Ολα συμβαίνουν με φλεγματικο τρόπο, ένας αβάσταχτος καθωσπρεπισμος και οργανωτικότητα , διεπουν ολες τις εκφάνσεις της ζωής των Ρέκι. Ειτε αυτες είναι ένα σημαντικό δείπνο, ή ένας θάνατος...
Η εξωσυζυγική σχέση της 'Εμμα γίνεται γνωστή μόνο στον αμέσως θιγόμενο, και μονο την τελεταία στιγμή. Οι υπόλοιποι φαίνονται να αγνοούν το τι συμβαίνει στο κορμί και το μυαλό της Ρωσιδας που εξελίχθηκε σε αξιοζήλευτη μεγαλοαστή, σύζυγος εργοστασιάρχη. Ισως μόνο η οικονόμος του σπιτιου, η πιστή 'Ιντα, κατάλαβε μία ανεπαίσθητη αλλαγή πάνω στην κυρία της, αλλαγη πο υγίνεται αντιληπτή μονο αν εχεις ευαισθησία όρασης.
Η θαυμάσια σκηνή όπου η αναγεννημένη, συναισθηματικά και εμφανισιακά, 'Εμμα, στέκεται φουριόζα στο διαδρομο της βίλας, απέναντι απ΄την κορη της, σα να είναι η μία το είδωλο της άλλης, ειναι απ΄τις πιο αληθινες πιστευω της ταινίας. Η Ελιζαμπέτα που αλλάζει ερωτικές προτιμήσεις και το αποκαλύπτει μονο στη μητέρα της και τον Εντουάρντο,καταλαβαίνει, καταλαβαίνει τα πάντα στο βάθος, για το συνέβη στη μητέρα της, αντικρύζοντάς την για τελευταία(;) φορά.
Η 'Εμμα κάνει μια αδιόρατη κίνηση με το χέρι της, στο ύψος της καρδιάς. Και η καρδιά, δονείται μόνο υπο όρους αλήθειας και αγάπης. Αγάπη την οποία η Μπέτα, ομολογεί οτι βρήκε στο προσωπο μιάς γυναίκας , κι οχι του σάχλα πολουσιόπαιδου που την πολιορκουσε με προοπτικές... Και η Εμμα, η οποία δεν της το μαρτυράει αλλα υπονοεί, οτι βρήκε στο προσωπο του ωραίου Αντόνιο.
Η ούχα, το αγαπημενο φαγητο του Εντουάρντο, γινεται κατα κάποιο τρόπο το νεκρόδειπνό του,και η μαγείρισσα του πιάτου, η μητέρα του, ξαναβρισκει τον εαυτό της, με βαρύτατο τίμημα. Όλες οι επαναστάσεις ματώνουν... Κυριολεκτικά ή μεταφορικά. Εύχομαι να είστε πιό τυχεροί. Τις καλύτερες ευχές μου.


Φράνσις