Είναι πουλί; Είναι αεροπλάνο; Είναι ο Σούπερμαν!

Ήταν 1η Ιουνίου του 1938. Ο Σούπερμαν κάνει την εμφάνισή του σε τεύχος της σειράς Action Comics. Στην αρχή, ο αγαπημένος ήρως, λανσαρίστηκε ως κακοποιός επιδιώκοντας να εξουσιάσει όλο τον κόσμο με τη βία. Γρήγορα όμως βρήκε το δρόμο του, στο πλευρό των κατατρεγμένων.

Σαράντα χρόνια αργότερα, ένας άγνωστος ηθοποιός θα φορούσε τη στολή του Σούπερμαν -και του alter ego του Κλαρκ Κεντ- για την πρώτη κινηματογραφική περιπέτεια με ήρωα τον εξωγήινο υπερήρωα από τον πλανήτη Κρύπτον πουξεπήδησε από το πενάκι των Τζο Σούστερ και Τζέρι Σίγκελ.

Η μετάβαση στη μεγάλη οθόνη δεν ήταν καθόλου εύκολη υπόθεση.

Τον Μάιο του 1974 στο Φεστιάλ των Καννών ένα αεροσκάφος πετά στον ουρανό, σέρνοντας πίσω του ένα μπάνερ που ανακοινώνει την έλευση μιας νέας ταινίας με τίτλο Superman. Λίγους μήνες νωρίτερα οι Αλεξάντερ και Ίλια Σόλκιντ είχαν αποφασίσει να κάνουν μια εντυπωσιακή ταινία, στα χνάρια της μεγάλης επιτυχίας των Τριών Σωματοφυλάκων του Ρίτσαρντ Λέστερ.

Φανατικός αναγνώστης του κόμικ, ο Ίλια Σόλκιντ σκέφτηκε να μεταφέρει τον μύθο του Σούπερμαν στο σινεμά. Η ιδέα αυτή θα άλλαζε για πάντα τη σχέση κόμικ-κινηματογράφου. Αρκεί να συλλογιστεί κανείς πόσα από τα σύγχρονα μπλοκμπάστερ έχουν στο επίκεντρό τους... ήρωες με κολάν (ή λάτεξ). Οι δύο παραγωγοί αγόρασαν τα δικαιώματα από τη DC Comics. Ωστόσο από το χαρτί στη μεγάλη οθόνη η πορεία θα ήταν μεγάλη. Τα γυρίσματα δεν θα ξεκινούσαν πριν από το 1977, τρία χρόνια μετά την «διαφήμιση» της ταινίας στις Κάννες.

Θα μεσολαβούσαν τρεις σκηνοθέτες, τέσσερις σεναριογράφοι και μεγάλες αλλαγές στις τοποθεσίες γυρισμάτων. Στα επόμενα Φεστιβάλ των Καννών η εντυπωσιακή προώθηση της ταινίας συνεχιζόταν: άνδρες με μηχανές που πετάνε, ελικόπτερα, σκάφη, όλα διαφήμιζαν τον άνδρα που πετάει. Χωρίς να έχει γυριστεί ούτε μία σκηνή.

Αυτό που υπήρχε ήταν ένα σενάριο 550 σελίδων γραμμένο από τον Μάριο Πούτζο, συγγραφέα του Νονού. Το σενάριο ήταν δομημένο σαν μια «ελληνική τραγωδία» και οι δύο παραγωγοί σκόπευαν να γυριστούν ταυτόχρονα δύο ταινίες.

Οι σεναριογράφοι Ντέιβιντ και Λέσλι Νιούμαν και ο Ρόμπερτ Μπέντον ανέλαβαν να ξαναγράψουν το σενάριο -βασισμένο στο έπος του Πούτζο- ως δύο ταινίες. Ως κόμικ όπερα η ταινία ξεκινά δίνοντας το παρελθόν του Σούπερμαν. Ο Τζορ Ελ (Μάρλον Μπράντο) προειδοποιεί τον λαό του για μια επικείμενη καταστροφή, αλλά τα μέλη της κυβέρνησης του πλανήτη την αποποιούνται και του ζητούν να μην εγκαταλείψει ποτέ τον πλανήτη. Εκείνος τηρεί τον λόγο του, φυγαδεύει, όμως τον γιο του Καλ Ελ στη γη. Ο Καλ Ελ είναι ο τελευταίος κάτοικος του Κρύπτον, καθώς ο πλανήτης καταστρέφεται. Στη γη τον υιοθετεί ένα ζευγάρι γήινων, τον μεγαλώνει σαν δικό του παιδί. Μεγαλώνει ως Κλαρκ Κεντ και διαπιστώνοντας τις τεράστιες δυνάμεις του αποφασίζει να ταχθεί στο πλευρό του νόμου ως Σούπερμαν.

Αυτός που θα αναλάμβανε τη σκηνοθεσία ήταν ο Γκάι Χάμιλτον, σκηνοθέτης με μεγάλη εμπειρία σε ταινίες Τζέιμς Μποντ. Εξαιτίας προβλημάτων με την εφορία (ναι, τέτοια υπάρχουν ακόμα και στο Χόλιγουντ) δεν μπορούσε να σκηνοθετήσει την ταινία στην Αγγλία, καθώς δεν μπορούσε να παραμείνει στη χώρα για περισσότερες από 30 ημέρες. Η ταινία επρόκειτο να γυριστεί στη Ρώμη, τότε, όμως, ο Μάρλον Μπράντο δέχθηκε να αναλάβει τον ρόλο του Τζορ Ελ.

Τον σπουδαίο ηθοποιό προσέλκυσε σίγουρα ο τεράστιος «μισθός» που θα έπαιρνε. 3,7 εκατομμύρια δολάρια συν ποσοστά επί των κερδών για 12 λεπτά επί της οθόνης. Εξαιτίας, όμως, κατηγοριών που αντιμετώπιζε ο ηθοποιός για προσβολή δημοσίας αιδούς, εξαιτίας της συμμετοχής του στο Τελευταίο Τανγκό στο Παρίσι, ο Μπράντο δεν μπορούσε να κάνει γυρίσματα στην Ιταλία. Η παραγωγή γυρνάει και πάλι στην Αγγλία και ο Γκάι Χάμιλτον αποχωρεί από τη σκηνοθεσία.

Οι Σόλκιντ στρέφονται στον Ρίτσαρντ Ντόνερ, σκηνοθέτη του The Omen. Αρχικά, εκείνος απορρίπτει την πρόταση, στη συνέχεια δέχεται με τον όρο να έρθει ο Τομ Μάνκιεβιτς ως σύμβουλος για το σενάριο. Αναλαμβάνοντας τη σκηνοθεσία, ο Ρίτσαρντ Ντόνερ σοκαρίστηκε βλέποντας την κατάσταση που επικρατούσε: «Ήθελαν να κάνουν ένα κλασικό αμερικανικό παραμύθι, χωρίς αμερικανική ματιά. Δεν ήθελα να καταστρέψουν τον Σούπερμαν. Δεν είχα ιδέα τι πρόκληση είχα αναλάβει» δήλωσε ο σκηνοθέτης.

Στο μεταξύ, η παραγωγή αναζητούσε τον κατάλληλο πρωταγωνιστή. Ο Ρίτσαρντ Γκιρ απέρριψε τον ρόλο, πιστεύοντας ότι θα μοιάζει χαζός φορώντας κολάν, ο Μπαρτ Ρέινολντς ήταν ένα από τα ονόματα που έπεσαν στο τραπέζι, ενώ άκουσαν ένα βροντερό «όχι» από τον Ρόμπερτ Ρέντφορντ. Αρχικά ο Κρίστοφερ Ριβ είχε απορριφθεί γιατί θεωρήθηκε πολύ νέος. Όταν τα ονόματα διαδέχονταν το ένα το άλλο, το δικό του συζητήθηκε ξανά. Αποδείχθηκε η κατάλληλη επιλογή, καθώς έχοντας κάνει εμφάνιση μόνο στο Μπροντγουέι, μπορούσε να παίξει τον Σούπερμαν χωρίς να επισκιάσει τον χαρακτήρα με προηγούμενους ρόλους.

«Χρησιμοποίησα και τις δύο πλευρές της προσωπικότητάς μου για τον ρόλο» είχε πει ο Ριβ σε συνέντευξή του στο περιοδικό Time. «Ο Σούπερμαν είμαι εγώ όταν είμαι πολύ ανοιχτός, πολύ χαλαρός, φιλικός, με αυτοπεποίθηση και φυσικός. Όταν έπαιζα τον Κλαρκ Κεντ πήγαινα στην άλλη πλευρά του χαρακτήρα μου, τον νευρικό, ντροπαλό, αδέξιο, αβέβαιο τύπο που πριν από δύο χρόνια προσπαθούσε να βρει δουλειά και πριν από τρία χρόνια προσπαθούσε να φλερτάρει με ένα κορίτσι, και τα δύο χωρίς μεγάλη επιτυχία».

Η επιλογή του Ριβ σήμαινε ότι χρειαζόταν μια νεότερη Λόις Λέιν. Το ερωτικό ενδιαφέρον του Κλαρκ Κεντ (αλλά και του Σούπερμαν) ερμήνευσε τελικά η Μάργκο Κίντερ. Το γεγονός ότι ο Μάρλον Μπράντο θα έπαιζε τον Τζορ Ελ υπήρξε αρκετά καλός λόγος για τον Τζιν Χάκμαν να αποδεχθεί τον ρόλο του Λεξ Λούθορ (αρχικά για τον ρόλο προοριζόταν ο ΝτάστινΧόφμαν). «Ένιωθα ότι το όνομα του Μπράντο έδινε μια αξιοπιστία στο εγχείρημα» είπε ο Χάκμαν.

Ο Ρ.Ντόνερ αντιμετώπισε προβλήματα με την παραγωγή, γεγονός που οδήγησε τον Ρίτσαρντ Λέστερ (σκηνοθέτη της δεύτερης ταινίας) να λειτουργήσει ως ενδιάμεσος. Το φθινόπωρο του 1978 θα τελείωναν τα γυρίσματα, 18 μήνες μετά την έναρξή τους. Επειδή οι Σόλκιντ αρνήθηκαν να πραγματοποιήσουν screen test, ο Ντόνερ αναγκάστηκε να πετάξει κάποιες σκηνές που πολλοί θεωρούν ότι θα έπρεπε να είχαν μείνει στην ταινία.

Ο Σούπερμαν σάρωσε, πάντως, στο box-office, συγκεντρώνοντας πάνω από 300 εκατομμύρια δολάρια και δείχνοντας ότι ο άνθρωπος μπορεί πράγματι να πετάξει (μετά από πολλές δοκιμές και χρήση διαφόρων τεχνικών που όμως χάρισε Όσκαρ ειδικών εφέ στην ταινία). Ή όπως το είχε θέσει ο Κρίστοφερ Ριβ το 1995 (λίγο πριν μείνει παράλυτος): «Ποιος νοιάζεται για έναν άνθρωπο που πετά φορώντας μπλε κολάν; Η ιστορία είναι για κάποιον που έρχεται μόνος του από πολύ μακριά, με έναν στόχο. Αυτό που τον κάνει ήρωα είναι το πώς χρησιμοποιεί τις δυνάμεις του. Η ταινία έχει σχέση με την πίστη, παρά με το να είναι κανείς κυνικός».

Έχοντας τη βοήθεια του δυναμικού σάουντρακ (η μουσική είναι γραμμένη από τον Τζον Γουίλιαμς), του φωτογράφου του 2001: Η οδύσσεια του διαστήματος Τζέφρι Ανσγουόρθ και με τον Τζον Μπάρι του Κουρδιστού Πορτοκαλιού να έχει αναλάβει τον σχεδιασμό παραγωγής, ο Ρ.Ντόνερ έφτιαξε έναν αμερικανικό μύθο (τόσο αμερικανικό όσο και ο ήρωάς του), μετατρέποντας τον Σούπερμαν σε παιδί. Ακόμα και αν η ταινία δεν είναι αριστούργημα, ακόμα και αν υπάρχουν στιγμές που «τραβάει» σε διάρκεια, αποτελεί ψυχαγωγία με όλη την έννοια της λέξης, μια τέλεια κινηματογραφική ψευδαίσθηση για κάθε θεατή που παραμένει μέσα του παιδί.

Οι επόμενες ταινίες

Ο Λέστερ έβαλε το ειρωνικό στοιχείο στις επόμενες δύο ταινίες του Σούπερμαν. Στην δεύτερη ταινία τα καταφέρνει αρκετά καλά, στην τρίτη (με τον ανεκδιήγητο Ρίτσαρντ Πράιορ) το γυρίζει σε κωμικό, ενώ στην τέταρτη (με σκηνοθέτη τον Σίντνεϊ Φούρι) θέλεις απλά να πηδήξεις από το μπαλκόνι. Ευτυχώς μεσολαβεί το Smallville και οι φαν του Άνδρα από Ατσάλι μπορούν να χαρούν την αναβίωση του ήρωά τους. Ο Τιμ Μπάρτον σκεφτόταν τη δική του μεταφορά του κόμικ με πρωταγωνιστή τον Νίκολας Κέιτζ (!), αλλά έπρεπε να περιμένουμε μέχρι το 2006 για να δούμε τον Σούπερμαν και πάλι στη μεγάλη οθόνη.

Ο Μπράιαν Σίνγκερ αποτίει φόρο τιμής σε εκείνη την πρώτη ταινία του Ρίτσαρντ Ντόνερ, κάνοντας μια αξιοπρεπή προσπάθεια (χωρίς να καταφέρνει όμως να δώσει το κάτι παραπάνω που χρειαζόταν μια αναβίωση του μύθου). Πρωταγωνιστεί ο Μπράντον Ρουθ (ο ποιος;) και ρόλο Λεξ Λούθορ κρατά ο Κέβιν Σπέισι.

Μια πραγματική αναβίωση θα επιχειρήσει να κάνει το Man of Steel του Ζακ Σνάιντερ -οπότε να περιμένουμε τουλάχιστον εντυπωσιακές σκηνές-, ο οποίος αναμένεται να κάνει πρεμιέρα το 2013. Πρωταγωνιστεί ο Χένρι Καβίλ, ο πρώτος μη Αμερικανός που θα ερμηνεύσει τον σούπερ ήρωα. Ρόλο Τζορ Ελ αναλαμβάνει ο Ράσελ Κρόου (ποιος άλλος;), ενώ τα ρούχα της Λόις Λέιν φορά η Έιμι Άνταμς και εκείνα του στρατηγού Ζοντ ο Μάικλ Σάνον.

Μένει να δούμε εάν ο Ζακ Σνάιντερ μπορεί να κάνει reboot σε μία από τις μεγαλύτερες ιστορίες του 20ού αιώνα.

* Οι πληροφορίες προέρχονται από το Total Film, τεύχος Δεκεμβρίου 2011. 

Τάιλερ Ντέρντεν